ՀԱՄՇԵՆ 3 ՕՐ

Անցնելով Բավրայով և Ջավախքով՝ մուտք կգործենք լեռնային Արդահան, որտեղից էլ կանցնենք անտառաշատ Շավշատի գավառ, որը խոստանում է տպավորել իր գեղեցկությամբ: Նախ ճամփա կբռնենք դեպի Շավշատի գեղատեսիլ անտառների հրաշալիքներից Սև լիճը, որը չի կարող անտարբեր թողնել ոչ ոքի: Սև լճից հետո Շավշատում կայցելենք Բագրատունիների կառուցած վեհաշուք տաճարներից Տբետը, ապա կտեսնենք նաև տեղի հայտնի բերդը՝ կառուցված Բագրատունիների կողմից, ինչպես և բերդի բարձունքից կվայելենք շրջակայքի հրաշագեղ բնությունը: Մեր ճանապարհը կշարունակվի դեպի Արդվին: Շուտով կանգառ կունենանք հայտնի Ճոխ Ճորոխ դիտակետում, որտեղից կվայելենք Հայոց լեռնաշխարհի չորս կարևորագույն գետերից Ճորոխն ու նրա կիրճը, բարձրադիր Արդվին քաղաքը։ Այս ամենից հետո մեր ուղին կշարունակենք դեպի Սև ծովի ափ, որտեղ էլ գեղատեսիլ, մասամբ հայախոս Խոպա (Հոպա) քաղաքն է, որտեղ էլ մեր գիշերակացն է։

Առավոտյան Սև ծովի համայնապատկերով նախաճաշից հետո կուղևորվենք բացահայտելու Համշեն աշխարհի հրաշալիքները: Նախ, կտեսնենք Համշենի հրաշալիքներից Զույգ կամուրջները, ապա քայլարշավով (երկկողմանի մոտ 2 կմ) կհասնենք սաղարթախիտ անտառներում թաքնված Մանջունայի հրաշագեղ և տպավորիչ ջրվեժ, որն ուղղակի ֆանտաստիկ է: Այնուհետև, մուտք կգործենք Ֆուրթունա գետի կիրճ, որը տպավորությունների նոր չափաբաժին կապահովի: Կտեսնենք համշենյան հրաշալի կամուրջները, կբարձրանանք թավ անտառներում, ժայռերի վրա վեր խոյացող ամրակուռ Զիլ ամրոցը, որը աշխարհի ամենատպավորիչ բերդերից է: Քիչ հեռվում Բալահովտի շառաչուն ջրվեժն է, որն առանձնանում է իր հզորությամբ, ջրվեժի ձայնը լսելի է բավական հեռվից: Կայցելենք Այդերի հայտնի յայլան (ամառանոց-բնակատեղին), որը զբոսաշրջային կենտրոն է՝ իր գեղատեսիլ անտառներով, գահավիժող ջրվեժներով, յուրահատուկ ճարտարապետությամբ, համշենյան տարազներով, տեղանքին բնորոշ հետաքրքիր երաժշտությամբ: Այդերում կհամտեսենք համշենյան կերակրատեսակները, ինչպես և Համշենի սրտում կվայելենք համշենյան լեգենդար թեյը, որից հետո Այդերում պտտվելու հնարավորություն կտրվի: Այդերն ու նրա շուրջ տարածվող Քաջքարի լեռների տեսարանները վայելելուց հետո կվերադառնանք Սև ծովի ափի մեր հյուրանոց:

Մեր տպավորիչ ուղևորության երրորդ օրը կանցնենք Բորչկա գավառակով և կտեսնենք Ճորոխի հովիտը բարձունքից: Կտեսնենք մարդու և բնության ստեղծած հրաշալի գեղեցկությունը՝ Ճորոխի ջրամբարները: Հիանալի բնապատկերներից հետո կայցելենք Բագրատունիների կառուցած ևս մեկ միջնադարյան եկեղեցի՝ Դոլիսխանան, որը բարձր ու հիանալի տեղադրությամբ տպավորիչ կառույց է, ընդ որում, բավական լավ պահպանված: Այնուհետև ճամփա կբռնենք դեպի պատմական Արտանուջ, որը Հայոց պատմության ընթացքում կարևոր նշանակությամբ վայրերից է։ Արդանուջում կտեսնենք Դժոխքի ձորը՝ բնության կերտած հրաշալիքը, որը համապատասխանում է իր անվանը: Արդահանում կայցելենք տեղի հզոր բերդը, որի բարձունքից կտեսնենք Արդահանն ու Կուր գետը։ Ապա անցնելով այլ հրաշալի վայրերով՝ կվերադառնանք Երևան: