ԻՐԱՔ․ ՀՅՈՒՍԻՍ 6 ՕՐ

Եվ այսպես ճանապարհ ենք ընկնում դեպի Իրաքի հյուսիս, իսկ մեր ճանապարհն անցնում է Արևմտյան Հայաստանով, որտեղ մի քանի տպավորիչ ու պատմական վայրեր են մեզ սպասում։ Կանցնենք Ծովակն Հյուսիսո լճի ափերով, կտեսնենք Մայր Արաքսը, կանցնենք Ալաշկերտի դաշտերով, ինչպես նաև Սիփանի գեղեցիկ տեսարանով կհասնենք Վանա լճի ափեր, որտեղով էլ կմեկնենք վաստակած հանգստի։

Յուրահատուկ պահերից առաջ նաև յուրահատուկ տեսարաններն են մեզ սպասում։ Նախ կհասնենք թուրք-իրաքյան սահման, որտեղից հրաշալի տեսարան է բացվում Ջուդի-Արարատ լեռան ուղղությամբ, որը ևս համարում են այն լեռը, որտեղ Նոյն է իջել։ Շուտով կանցնենք Միջագետի խոշորագույն գետերից Տիգրիսն ու նաև կհատենք սահմանը։ Իրաքում մեր առաջին կանգառը կլինի Զախո քաղաքում, որտեղ կտեսնենք տեղի պատմական կամուրջն ու նոր կառուցվող հայկական եկեղեցին։ Գիշերակացը Դոհուկ քաղաքում է։

Այն, ինչ սպասվում է այսօր, տպավորությունների, զգացողությունների, տեսարանների և պատմության ամենաիսկական հրավառություն է։ Մեզ է սպասում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցուցակում գտնվող Ամեդիա պատմական քաղաքը՝ իր բազմաշերտ մշակույթով, սինագոգով, բերդի գեղեցիկ դարպասով, ատրուշանով և այլ հրաշալիքներով։ Այնուհետև մեզ է սպասում Հայկական լեռնաշխարհից սկիզբ առնող Զապ գետը, որի կիրճն ուղղակի գլխապտույտ գեղեցիկ է, ինչն էլ միասին վայելելու ենք։ Հաջորդիվ Շանիդար քարանձավն է, որը համարում են մարդկային պատմության սիրո առաջին դրսևորման վայրը, ինչն էլ միասին կհասկանանք։ Եվ իհարկե՝ Ռևանդուզ։ Աշխարհի ամենագեղեցիկ բնությամբ վայրերից մեկը՝ խորը ու հսկա կիրճեր, անհամար ջրվեժներ, շունչ կտրող տեսարաններ։ Ռևանդուզը ֆանտաստիկ է։ Կհամոզվենք։

Իրաքյան բացահայտումները շարունակվում են։ Սկսում ենք Միջագետի հնագույն քաղաքներից մեկի՝ Էրբիլի բացահայտմամբ՝ տեսնելով տեղի հզոր բերդը, շրջելով քաղաքում, ծանոթանալով տեղի կոլորիտին։ Կայցելենք նաև նորակառույց ու անչափ գեղեցիկ հայկական Սբ Խաչ եկեղեցին, ինչպես նաև կպտտվենք Անկավա քրիստոնեական թաղամասում, որտեղ շատ են նաև ասորական եկեղեցիները։ Էրբիլին հրաժեշտ տալով՝ կմեկնենք Դոհուկ, որտեղ մեզ է սպասում ևս մեկ նորակառույց ու տպավորիչ հայկական եկեղեցի՝ Սբ Ներսես Շնորհալի եկեղեցին։ Ըստ օրվա ժամանակացույցի՝ կարող ենք քայլել նաև Հալամատայի ասորական ժայռաքանդակները տեսնելու, որոնք ոչ միայն հազարամյակների պատմություն ունեն, այլ նաև բավական տպավորիչ են։

Մեր այս հրաշալի օրը կսկսենք մեր այցի կարևորագույն նպատակակետերից Լալեշով, որը եզդիական գլխավոր սրբավայրն է աշխարհում։ Յուրահատուկ ու պատմական այս վայրը միանշանակ անչափ տպավորելու է։ Շուտով կսկսենք Իրաքից Թուրքիա անցումը, սակայն դեպի մեր գիշերակաց տանող ճանապարհին էլ տպավորիչ հրաշալիքներ են մեզ սպասում։ Անցնելով Տիգրիս գետի վրայով և Նոյան տապանի հետ ասոցացվող ու Միջագետի բարձր գագաթներից Ջուդի-Արարատ լեռան տեսարանը վայելելով՝ կմեկնենք Սղերդ, որտեղ մեզ է սպասում ևս մեկ գերտպավորիչ կիրճ՝ Բոթանի կիրճը, որից հետո կամ կգիշերենք Սղերդում, կամ Դատվանում՝ տեսնելով նաև պատմական Բաղեշը (Բիթլիսը)։

Վերադարձին ևս տպավորիչ վայրեր են մեզ ուղեկցելու։ Վանա լճի արևմտյան ափերով կհասնենք Ալաշկերտի դաշտեր, ապա Սարիղամիշի մշտադալար անտառներով կշարունակենք ճանապարհը Կարս բերդաքաղաք, որտեղ կտեսնենք Սբ Առաքելոց եկեղեցու, Կարսի բերդի և Վարդանի կամրջի տեսարանները, կճաշենք, որից հետո էլ յուրահատուկ տպավորություններով կվերադառնանք Երևան։