Համշեն տուր

Անցնելով Բավրայի անցակետով և Ջավախքով՝ մուտք կգործենք լեռնային Արդահան: Առաջին կանգառն Արդահան քաղաքում է, որտեղ պահպանվել է հնամենի բերդը, իսկ քաղաքի միջով անցնում է Քուռ գետը: Հաղթահարելով Արսյան լեռները՝ մուտք կգործենք անտառաշատ Շավշատի գավառ: Գեղատեսիլ Շավշատում կտեսնենք տեղի հայտնի բերդը՝ կառուցված Բագրատունիների կողմից, ինչպես և բերդի ամենաբարձր կետից կկարողանանք վայելել շրջակայքի հրաշագեղ բնությունը: Այնուհետև կուղևորվենք Բագրատունիների կառուցած վեհաշուք տաճարներից Տբետը, որից հետո ճամփա կբռնենք դեպի Շավշատի հրաշալիքներից Սև լիճը, որը չի կարող անտարբեր թողնել ոչ ոքի: Մեր ճանապարհը կշարունակվի դեպի Արդվին՝ ճանապարհին մտնելով Դոլիսխանայի միջնադարյան եկեղեցի: Ճանապարհին կտեսնենք Հայոց լեռնաշխարհի չորս կարևորագույն գետերից Ճորոխը, բարձրադիր Արդվին քաղաքը, ապա Բորչկա գավառակի միջով կհասնենք Սև ծովի ափ, որտեղ էլ գեղատեսիլ, մասամբ հայախոս Հոպա քաղաքն է: Հոպա քաղաքում մեր հյուրանոցը Սև ծովի ափին է:

Առավոտյան Սև ծովի համայնապատկերով նախաճաշից հետո կուղևորվենք՝ բացահայտելու Համշեն աշխարհի հրաշալիքները, տեսնելու Քաջքարի հպարտ լեռները: Նախ, կայցելենք սաղարթախիտ անտառներում թաքնված Մանջունայի հրաշագեղ և հանգստացնող ջրվեժ: Այնուհետև, մուտք կգործենք Ֆուրթունա գետի կիրճ, որը տպավորությունների նոր չափաբաժին կապահովի: Կտեսնենք համշենյան հրաշալի կամուրջները, կբարձրանանք թավ անտառներում, ժայռերի վրա վեր խոյացող ամրակուռ Զիլ ամրոցը, որը աշխարհի ամենատպավորիչ բերդերից է: Քիչ հեռվում Բալահովտի շառաչուն ջրվեժն է, որն առանձնանում է իր հզորությամբ, ջրի շիթերն անգամ տասնյակ մետրներ այն կողմ են հասնում, իսկ ջրվեժի ձայնը լսելի է լինում բավական հեռվից: Բալահովտի ջրվեժից հետո կայցելենք Այդերի հայտնի յայլան (բնակատեղին), որը զբոսաշրջային կենտրոն է՝ իր գեղատեսիլ անտառներով, գահավիժող ջրվեժներով, յուրահատուկ ճարտարապետությամբ, համշենյան տարազներով, տեղանքին բնորոշ հետաքրքիր երաժշտությամբ, և, իհարկե, պատմական կամուրջներով, որոնք կառուցվել են արագահոս Ֆուրթունա գետի վրա: Այստեղ մենք կհամտեսենք համշենյան կերակրատեսակները, ինչպես և Համշենի սրտում կվայելենք համշենյան լեգենդար թեյը: Այդերն ու նրա շուրջ տարածվող 4000 մետր բարձրությամբ Քաջքարի լեռները վայելելուց հետո կվերադառնանք Սև ծովի ափի մեր հյուրանոց:

Երրորդ օրն ամբողջությամբ նվիրված է Տրապիզոնին, հույներով ու հայերով բնակեցված երբեմնի ծաղկուն ու հարուստ պատմությամբ գեղեցիկ այս քաղաքին ու շրջակայքին: Այսօր էլ դեռ կարելի է գտնել հայկական ու հունական հարուստ հետքերը Տրապիզոնում և նրա շրջակայքում: Տրապիզոնում է նաև աշխարհահռչակ Սումելա վանական համալիրը՝ կառուցված ժայռերի վրա՝ շունչ կտրող տեսարաններով: Տրապիզոնում կտեսնենք հայկական Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցին, որտեղ պահպանվել են տպավորիչ և գեղեցկագույն որմնանկարներ, որոնցով կարելի է ժամեր շարունակ հիանալ: Կտեսնենք նաև Սուրբ Սոֆիայի տաճարը՝ հունական հնամենի եկեղեցին Տրապիզոնի սրտում: Պատմությամբ ներծծված օրվանից հետո վերադարձ Հոպա, որտեղ դուք կունենաք ազատ ժամանակ:

Հոպայից դուրս գալով՝ կտեսնենք Ճորոխի հովիտը բարձունքից և ճամփա կբռնենք դեպի Տայոց աշխարհ: Մեր ճանապարհը կշարունակենք դեպի Իշխանաց վանք՝ լեռներում բազմած ևս մեկ տիեզերական կառույց՝ վեհ ու հիացնող: Օրվա հերթական կանգառը կլինի ջրվեժների թագուհու՝ Թորթումի ջրվեժի մոտ: Նոր լիցքեր ստանալուց հետո մեզ են սպասում Օշկվանքն ու Խախուի եկեղեցին: Ազդեցիկ, գեղեցիկ ու փառահեղ է Օշկվանքը, որը դարերի ընթացքում չի կորցրել իր յուրահատուկ հմայքը՝ հանդիսանալով Տայքի գլուխգործոցներից թերևս գլխավորը: Խախուի վանքում կտեսնենք Գրիգոր Լուսավորչի բարձրաքանդակը՝ ձեռքին հայոց «Գ» տառը: Գիշերակացը հզոր Էրզրումում է (պատմական Կարինում):

Առավոտյան կշրջենք հայոց կարևորագույն քաղաքներից Կարինում (Էրզրումում)՝ այցելելով Կարնո Սանասարյան վարժարանը, որը հայոց կարևոր կրթական օջախներից էր: Էրզրումում կտեսնենք Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին, ապա և հզոր քաղաքի բերդապարիսպները: Կարինից հետո մեր ճամփան կշարունակվի դեպի Օլթիի բերդը, որը տարբերվող և հետաքրքիր պաշտպանական կառույց է: Հաջորդ կանգառը զվարթնոցատիպ Բանակի տաճարն է՝ խորհրդավոր ու հզոր այս կառույցը, որը խոնարհված լինելով հանդերձ՝ անտարբեր չի թողնում իր այցելուներին: