ՀԱՄՇԵՆ, ՏՐԱՊԻԶՈՆ, ՏԱՅՔ, ԷՐԶՐՈՒՄ 5 ՕՐ

Անցնելով Բավրայի անցակետով և Ջավախքով՝ մուտք կգործենք լեռնային Արդահան: Նախ, կուղևորվենք դեպի Շավշատի հրաշալիքներից Սև լիճը, որը չի կարող անտարբեր թողնել ոչ ոքի: Այնուհետև կուղևորվենք Բագրատունիների կառուցած վեհաշուք տաճարներից Տբետ։ Գեղատեսիլ Շավշատում կտեսնենք նաև տեղի հայտնի բերդը՝ կառուցված Բագրատունիների կողմից, ինչպես և բերդի բարձունքից կկարողանանք վայելել շրջակայքի հրաշագեղ բնությունը: Մեր ճանապարհը կշարունակվի դեպի Արդվին՝ ճանապարհին մտնելով Դոլիսխանայի միջնադարյան եկեղեցի: Ճանապարհին կտեսնենք Հայոց լեռնաշխարհի չորս կարևորագույն գետերից Ճորոխը (սիրված Ճոխ Ճորոխ դիտակետը), բարձրադիր Արդվին քաղաքը, ապա Բորչկա գավառակի միջով կհասնենք Սև ծովի ափ, որտեղ էլ գեղատեսիլ Հոպա քաղաքն է:

Առավոտյան Սև ծովի համայնապատկերով նախաճաշից հետո կուղևորվենք Համշեն աշխարհի հրաշալիքների բացահայտման հետքերով: Կայցելենք աննկարագրելի գեղեցիկ Զույգ կամուրջներ, որից հետո կքայլենք սաղարթախիտ անտառներում թաքնված Մանջունայի հրաշագեղ ջրվեժ: Այնուհետև, մուտք կգործենք Ֆուրթունա գետի կիրճ, որը տպավորությունների նոր չափաբաժին կապահովի: Կտեսնենք համշենյան հրաշալի կամուրջները, կբարձրանանք թավ անտառներում, ժայռերի վրա վեր խոյացող ամրակուռ Զիլ ամրոցը, որը աշխարհի ամենատպավորիչ բերդերից է: Քիչ հեռվում Բալահովտի շառաչուն ջրվեժն է, որն առանձնանում է իր հզորությամբ: Բալահովտի ջրվեժից հետո կայցելենք Այդերի հայտնի յայլան (բնակատեղին), որը զբոսաշրջային կենտրոն է՝ իր գեղատեսիլ անտառներով, գահավիժող ջրվեժներով, յուրահատուկ ճարտարապետությամբ, համշենյան տարազներով, տեղանքին բնորոշ հետաքրքիր երաժշտությամբ: Այստեղ մենք կհամտեսենք համշենյան կերակրատեսակները, ինչպես և Համշենի սրտում կվայելենք համշենյան լեգենդար թեյը, ապա կունենանք ազատ ժամանակ Այդերում։

Երրորդ օրն ամբողջությամբ նվիրված է Տրապիզոնին, հույներով ու հայերով բնակեցված երբեմնի ծաղկուն ու հարուստ պատմությամբ գեղեցիկ այս քաղաքին ու շրջակայքին: Այսօր էլ դեռ կարելի է գտնել հայկական ու հունական հարուստ հետքերը Տրապիզոնում և նրա շրջակայքում: Տրապիզոնում է նաև աշխարհահռչակ Սումելա վանքը՝ կառուցված ժայռերի վրա՝ շունչ կտրող տեսարաններով: Տրապիզոնում կտեսնենք հայկական Սբ Ամենափրկիչ եկեղեցին, որտեղ պահպանվել են տպավորիչ և գեղեցկագույն որմնանկարներ, որոնցով կարելի է ժամեր շարունակ հիանալ: Կտեսնենք նաև Սուրբ Սոֆիայի տաճարը՝ հունական հնամենի եկեղեցին Տրապիզոնի սրտում: Պատմությամբ ներծծված օրվանից հետո վերադարձ Հոպա, որտեղ դուք կունենաք ազատ ժամանակ:

Հոպայից դուրս գալով՝ կտեսնենք Ճորոխի հովիտը բարձունքից և ճամփա կբռնենք դեպի Տայոց աշխարհ: Մեր ճանապարհը կշարունակենք դեպի Իշխանաց վանք՝ լեռներում բազմած ևս մեկ տիեզերական կառույց՝ վեհ ու հիացնող: Օրվա հերթական կանգառը կլինի ջրվեժների թագուհու՝ Թորթումի ջրվեժի մոտ: Նոր լիցքեր ստանալուց հետո մեզ են սպասում Օշկվանքն ու Խախուի վանքը: Ազդեցիկ, գեղեցիկ ու փառահեղ է Օշկվանքը, որը դարերի ընթացքում չի կորցրել իր յուրահատուկ հմայքը՝ հանդիսանալով Տայքի գլուխգործոցներից թերևս գլխավորը: Խախուի վանքում կտեսնենք Գրիգոր Լուսավորչի բարձրաքանդակը՝ ձեռքին հայոց «Գ» տառը: Գիշերակացը պատմական Կարինում է (Էրզրում):

Առավոտյան կշրջենք հայոց կարևորագույն քաղաքներից Կարինում (Էրզրումում)՝ այցելելով Կարնո Սանասարյան վարժարանը, որը հայոց կարևոր կրթական օջախներից էր: Էրզրումում կտեսնենք Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին, ապա և հզոր քաղաքի բերդապարիսպները: Կարինից հետո մեր ճամփան կշարունակվի դեպի Օլթիի բերդը, որը տարբերվող և հետաքրքիր պաշտպանական կառույց է: Հաջորդ կանգառը զվարթնոցատիպ Բանակի տաճարն է՝ խորհրդավոր ու հզոր այս կառույցը, որը խոնարհված լինելով հանդերձ՝ անտարբեր չի թողնում իր այցելուներին: Մեր վերջին կանգառն Արդահան քաղաքում է, որտեղ պահպանվել է հնամենի բերդը, իսկ քաղաքի միջով անցնում է Քուռ գետը: Այս ամենը վայելելուց հետո ճանապարհը կշարունակենք դեպի Երևան։