Համշեն տուր

Մինչ Մասիսի բաղձալի վերելքը, մենք ունենք անցնելու երկար ճանապարհ, որը, սակայն, լի է բազմաթիվ հրաշալիքներով, որոնք էլ սպասելու են մեզ։ Նախ, կանցնենք Հայկական լեռնաշխարհի խոշորագույն լճերից Ծովակն Հյուսիսոյի ափերով։ Եվ ահա ժամն է տեսնելու ոչ միայն հայկական, այլ համաշխարհային նշանակության գլուխգործոցը՝ անկրկնելի Անին․ կպտտվենք հնամենի քաղաքում՝ տեսնելու բոլոր այն հրաշքները, որոնք ուղղակի խենթացնելու են Ձեզ։ Հրաշալի Անիից հետո կանցնենք Մայր Արաքսի ափերով ու Իգդիրով՝ հասնելու Բայազետ, որտեղ կընթրենք ու կքնենք՝ պատրաստվելով հրաշալի վերելքին։

Վերելքի առաջին օրը՝ 

Բայազետի հյուրանոցում նախաճաշելուց հետո միկրոավտոբուսներով մոտենում ենք լեռան ստորոտին՝ մոտ 2200 մետր բարձրության վրա մեկնարկի կետ, որտեղից էլ սկսվում է ոչ բարդ քայլարշավը դեպի Արարատ լեռան առաջին ճամբար (3200 մետր), որտեղ մեզ են սպասում պատրաստի վրաններն ու ընթրիքը։

Վերելքի առաջին օրվա քայլարշավը՝ մոտ 5․5 կմ, հարաբերական բարձրությունը՝ մոտ 1000 մետր, քայլարշավի տևողությունը՝ մոտ 4․5 ժամ։

Վերելքի երկրորդ օրը՝

Ճամբարում նախաճաշելուց հետո սկսում ենք մեր քայլարշավը դեպի Արարատի երկրորդ ճամբար (4200 մետր), ուր հասնելուց հետո ընթրում ենք և անմիջապես անցնում հանգստի, քանի որ ուշ գիշերը (1:00-ի սահմաններում) պետք է սկսենք վերելքը լեռան գագաթ։

Վերելքի երկրորդ օրվա քայլարշավը՝ մոտ 5 կմ, հարաբերական բարձրությունը՝ մոտ 1000 մետր, քայլարշավի տևողությունը՝ մոտ 5 ժամ։

Վերելքի երրորդ օրը՝ 

Կեսգիշերին մոտ սկսում ենք վերելքը դեպի Արարատի գագաթ, ուր հասնում ենք վաղ առավոտյան, վայելում հրաշալի տեսարանները, Մասիսի ու Սիսի խենթացնող արևածագը, Բիբլիական գագաթին կանգնելու փշաքաղեցնող ու անչափ հուզող բերկրանքը, ապա վերադառնում ենք երկրորդ ճամբար, փոքր ինչ կազդուրվում, ճաշում, ապա շարունակում ենք քայլել դեպի առաջին ճամբար, որտեղ ընթրելու ենք և քնենք։

Վերելքի երրորդ օրվա քայլարշավը դեպի գագաթ՝ մոտ 2․5 կմ, հարաբերական բարձրությունը՝ մոտ 950 մետր, քայլարշավի տևողությունը՝ մոտ 6․5 ժամ։ Գագաթից վերադարձի քայլարշավը շուրջ 8 կմ է (մինչև առաջին ճամբար)։

Վերելքի չորրորդ օրը՝ 

Առաջին ճամբարում նախաճաշելով՝ շարունակում ենք ճանապարհը դեպի լեռան ստորոտ, որտեղից էլ մեքենաներով մեկնում ենք Բայազետի հյուրանոց, լողանում, այցելում Բայազետի (Դարոյնքի) հզոր բերդը, ճաշում, այնուհետև մեկնում ենք Բերկրի, որտեղ զովանում ենք Բերկրիի ջրվեժի ջրերով, իսկ օրվա գիշերակացն էլ կազմակերպում ենք Վանում։ 

Վերելքի բոլոր օրերին հիմնական ուղեբեռը բարձրացնում են կազմակերպիչների ձիերը: Երկու ճամբարում էլ տաք և թարմ սնունդը պատրաստվում է տեղում, տրվում է անսահմանափակ քանակի շշալցված ջուր, թեյելու և սրճելու հնարավորություն: Վերելքի օրերին մատուցվում է նախաճաշ, թեթև սնունդ քայլարշավների ընթացքում, ընթրիք, թեյ, սուրճ, քաղցրավենիք, միրգ:

Ինչպես արդեն վերը նշեցինք, մեր այցի հինգերորդ օրվա առաջին կեսին մենք Մասիսի առաջին ճամբարից կվերադառնանք հյուրանոց, կպատրաստվենք, որից հետո կշարունակենք Արևմտյան Հայաստանի բացահայտումը։ Կտեսնենք Բայազետի ամրակուռ բերդը, ինչպես նաև Բերկրիի չքնաղ ջրվեժը, իսկ գիշերակացը Վանում է։ 

Վանեցիներն ասում են՝ այն կյանքում դրախտ, այս կյանքում՝ մեր Վան։ Եվ ճիշտ են ասում։ Վանն իրապես դրախտային է, տիեզերական, իսկ մեզ հետ Դուք կբացահայտեք այս հրաշքի շա՜տ գեղեցիկ անկյուններ։ Կայցելենք Վանի հզոր բերդ, ուր կմտնենք նաև ուրարտական արքաների դամբարանը։ Կտեսնենք Վանա կատուներին, կայցելենք Ագռավաքար, ուր կհասնենք Մհերի դռանը։ Վանա լճով կնավարկենք դեպի Աղթամար, ուր մեզ է սպասում Սբ Խաչ հոյակերտ եկեղեցին, որն ուղղակի կգերի Ձեզ մեկընդմիշտ։ Վանում կվայելենք նաև ազատ ժամանակը՝ Վանա լճի ջինջ ջրերում լողալու հնարավորությամբ։ Չմոռանանք նաև լճի ափին Վանա տառեխի համտեսը։ Կատարյալ։ Այս ամենին գումարենք նաև Համշեն տուրի ավանդույթը՝ Մասիսի վերելքի հավաստագրերը հանձնելու Աղթամար կղզու Բարձր քարի վրա՝ Արտոս լեռան ու Վանա լճի չքնաղագույն տեսարանով։ Կատարյալ և անգամ ավելին։

Մեր հրաշալի ուղևորության վերջին օրն էլ է հագեցած ու գեղեցիկ։ Անուշ Մուշ․ այստեղ են մեզ սպասում տեղի հայկական թաղը Սբ Մարինե եկեղեցով, ինչպես նաև Արածանի գետի վրա կառուցված Սուլուխի կամուրջը՝ Մշո դաշտի սրտում։ Շուտով կհասնենք Արաքս ու Մուրց գետերի միախառնման վայրին, որտեղ կտեսնենք Հովվի չքնաղագույն կամուրջը։ Ապա Սարիղամիշի մշտադալար անտառներով կհասնենք Կարս, որտեղ էլ կտեսնենք տեղի հայկական հարուստ ժառանգությունը՝ Առաքելոց եկեղեցուց Կարուց բերդ, Վարդանի կամրջից Չարենցի տուն։ Եվ միայն հիմա կարող ենք վերադառնալ՝ մեզ հետ տանելով էմոցիաներ ամբողջ կյանքի համար ու մեր սիրտը հավետ թողնելով Մասիսի գագաթին, Վանի ջրերում, Անիի քարերում։